Dan studenata, 4. april: Da li bi Žarko danas rekao da su studenti u pravu
Na današnji dan, 4. aprila 1932. godine Čarls Glen King, američki biohemičar, izolovao je vitamin C na univerzitetu u Pitsburgu, 1945. Mađarska se oslobodila nacističke vlasti, 1949. ministri spoljnih poslova SAD-a i 11 zapadnoevropskih država potpisali su Severnoatlantski sporazum o formiranju NATO pakta, a 1969. u Hjustonu je izvršena prva operacija ugrađivanja veštačkog srca u ljudski organizam.
Na današnji dan, 4. april rođeni su Đuro Daničić (1825.), srpski filolog, prevodilac i lingvista, Nikola Tanurdžić (1887.), srpski trgovac, zadužbinar i dobrotvor, Nikola Hajdin (1923.), srpski građevinski inženjer i predsednik SANU 2003-2015, Branislav Surutka (1925.), jugoslovenski spiker i TV voditelj, glumci Melita Bihali (1938.) i Petar Kralj (1941.), Ljubiša Rajić (1947.), srpski filolog, prevodilac i osnivač Katedre za skandinavistiku na Filološkom fakultetu u Beogradu, Dragiša Vučinić (1948.), srpski košarkaš, trener i predsednik Crvene zvezde, Robert Dauni Mlađi (1965.), američki glumac, producent i muzičar, glumci Marko Živić (1972.) i Hit Ledžer (1979.) i drugi.
Na današnji dan, 4. aprila preminuli su Džon Heper (1617.), škotski matematičar koji je izumeo i sastavio logaritamske tablice, Mihail Vasiljevič Lomonosov (1765.), ruski naučnik, pesnik i akademik, Čarls Sanders Pers (1914.), filozof, matematičar i naučnik, Karl Benc (1929.), nemački inženjer, konstruktor četvorotaknotnog benzinskog motora i prvog automobile, Martin Luter King (1968.), američki borac za ljudska prava, Milutin Garašanin (2002.), srpski arheolog i član Srpske akademije nauka i Žarko Marinović (1936.), student Pravnog fakulteta.
Izvor: Milena Lukić; Foto: Bogdan Spasojević
Žarko Marinović ubijen je na studentskim demonstracijama 4. aprila 1936. godine, braneći kolegu od napada nožem. Studentske demonstracije bile su česte tokom 1930-ih godina, a ove, na kojima je život izgubio student Pravnog fakulteta, organizovane su protiv jačanja fašizma i loših uslova studiranja. Žarko i njegova tragična smrt, postali su simbol borbe beogradskih studenata. Ovaj dan, 4. april, proglašen je Danom studenata beogradskog univerziteta 1955. godine, a obeležava se i na Univerzitetima u Novom Sadu, Kragujevcu i Novom Pazaru.
Tako da svakog 4. aprila, studenti na četiri univerziteta u Srbiji obeležavaju svoj dan različitim programima, aktivnostima, polaganjem venaca na grob Žarka Marinovića, ali i apelima o nejednakim uslovima studiranja i problemima sa kojima se susreću. Vrlo je moguće da ima i onih koji to ne znaju, jer su se najčešće ovakve vesti malo teže pronalazile u medijima, osim u onima, kao što je naš portal Startuj.Infostud, koji se obraćaju direktno studentima.
Češće ste mogli da pročitate koliko je smeća ostalo na ulici nakon studentskih žurki, kao i pitanja u komentarima čitalaca “šta to studenti danas slave i zašto ne uče”. Slično je i danas, najmanje se piše o studentskim zahtevima današnjih akademaca, a mnogo više o onome o čemu studenti niti pišu, niti govore.
Od Žarkove hrabrosti, borbe i tragične smrti, do danas, studenti su bili glasni, istrajni i nosioci različitih društvenih i političkih promena na ovim prostorima. Pisali smo već o istoriji studentskog aktivizma u svetu i kod nas, i o tome kako su studenti predvodili neke od najvećih protesta u istoriji.
A, gde su studenti danas? Na ulicama! “O nasilju i neispunjenju zahteva” skup je na koji su danas pozvali “studenti u blokadi” i u svom pozivu na društvenim mrežama naveli “Dan studenata obeležavamo na ulicama, sećamo se borbe Žarka Marinovića i reagujemo na nasilje koje trpimo.”
Studenti su danas, osim na ulicama, i na svojim fakultetima koje blokiraju više od četiri meseca i traže ispunjenje svojih zahteva. Sve je počelo 22. novembra prošle godine kada su studenti Fakulteta dramskih umetnosi blokirali svoj fakultet zahtevajući od nadležnih da procesuiraju ljudi koji su, četiri dana pre blokiranja fakulteta, napali studente ispred FDU tokom minuta ćutanja u znak solidarnosti sa poginulima u padu nadstrešnice na Železničkoj stanici u Novom Sadu. Studenti FDU-a su pozvali i sve druge fakultete da im se pridruže u ovoj akciji, što su i učinili. Tako su danas svi fakulteti u blokadi i složno traže ispunjenje četiri studentska zahteva:
- Objavljivanje dokumentacije o rekonstrukciji železničke stanice u Novom Sadu,
- Odbacivanje optužbi protiv uhapšenih i privedenih na protestima
- Podnošenje krivičnih prijava protiv napadača na studente i profesore
- Povećanje izdvajanja sredstava za državne fakultete za 20%.
Tokom ova četiri meseca, studenti su organizovali velike skupove u Beogradu, Novom Sadu, Kragujevcu, Nišu, zatim ponovo u Beogradu, a na novi skup pozvali su 12. aprila i studenti u Novom Pazaru. Studenti su na ulicu “izveli” učitelje, profesore, nastavnike, poljoprivrednike, umetnike, maturante, penzionere, medicinske radnike, sindikate, političke istomišljenke i neistomišljenike, one koji su aktivisti i one koji su apstinenti, one koji ćute i one koji su glasni, a čini se, najviše one koji su ovakvu pokretačku energiju čekali godinama i priključili joj se.
Studentski marševi širom Srbije doneli su osmehe, suze, solidarnost, humanost, hrabrost i istrajnost, reči i podvige pomalo zaboravljene u svakodnevnom javnom diskursu. Studenti su danas, njih 80, na dva točka, na putu dugom 1300 kilometara od Novog Sada do Strazbura, a ideja im je, kako su naveli da se obrate nekim od "najvažnijih evropskih institucija" i da im ukažu na svoje zahteve, kao i na "istrajnost i posvećenost studenata u borbi za pravdu".
Da li će se u nekim budućim tekstovima, osvrtima i istorijskim udžbenicima, na današnji dan pisati, govoriti i analizirati šta su sve uradili akademci koji danas studiraju? Sasvim sigurno hoće.
Da li bi Žarko danas rekao da su studenti u pravu? Retoričko je pitanje!
Studenti, srećan vam vaš dan! Vaša mirna i dostojanstvena borba za društvo u kakvom želite da živite i radite nadahnjuje i inspiriše.
